Pogledali smo novi film oscarovca Danisa Tanovića

Sinoć je 30. Sarajevo Film Festival otvorio iščekivani film Nakon ljeta Danisa Tanovića i to uz gromoglasni aplauz i ovacije publike. Ova komična drama privukla je veliki interes publike, uskoro dolazi i u bioskope i preporučujem da je pogledate, u pravo vreme… nakon leta.

Već od prvih kadrova, film Nakon ljeta Danisa Tanovića, koji je premijerno prikazan na otvaranju 30. Sarajevo Film Festivala, u prvi plan postavlja atmosferu kao svoju fokalnu tačku i glavni umetnički alat. Uvodni kadrovi prikazuju dezorijentišuće slike putovanja isprepletane sa nizom letnjih fotografija, naizgled iz detinjstva, u kojima su tama i nejasnoća detalja sa broda u potpunoj suprotnosti sa vibrantnim prikazima neimenovane devojčice i njene majke. I samu protagonistkinju Maju, koju je odigrala ko-scenaristkinja Anja Matković, kao i ostrvo na koje je došla, prvi put upoznajemo kroz razgovor sa senkom starca koji trese veš.

U idućem razgovoru sa ostrvskom advokatvom, otkriva se razlog Majinog dolaska. Iako se brzina i svojevrsna nonšalancija kojom Maja pristaje da se zaposli kao konobarica na ostrvu mogu činiti nategnutim narativnim instrumentom, glasovne poruke njene majke, koja u filmu deluje kao svojevrsni acousmêtre – nikada viđen na ekranu ali čije se prisutstvo oseća u svakome trenutku – postupno grade kontekst situacije u kojoj se glavni lik našao.

Činjenica da je Anja Matković ujedno i ko-scenaristkinja filma vidljiva je i u njenoj izvedbi. Iz inicijalnog nesklada lika sa okolinom u kojoj se nalazi i upitnim motivacijama, scenarističkim razvojem lika izvedba glumice kroz film postaje sve kvalitetnija. Maja, žena snažnih reakcija i slabog identiteta, u potrazi za svojim korenima pronalazi se izgubljenom u ostrvskoj bajci, letnjoj romansi sličnoj onima iz ljubavnih romana koje voli da čita i nadi da bi tamo mogla da nađe mesto gde pripada. Snaga filma zato leži u trenucima koji tu bajku ilustruju, poput koreografije koju dvojica likova izvode u svom vrtu kako bi im biljke marihuane bolje rasle, ili lokalne partizanke koja tu i tamo krene da puca kada pomisli da fašisti ponovo dolaze.

Duh ostrva uveliko je personifikovan u liku Iće, načelnika opštine sa nizom sporednih biznisa kojeg je samouvereno i originalno otelotvorio Goran Navojec, ali ipak je kamera Miloša Jaćimovića ta koja, sa osetljivošću na detalje poput igre svetla i senke na mehaničkom ventilatoru u suton, ili gotovo vermeerovskog kvaliteta neonskih reklamnih znakova kao izvora svetla, izbegava klišeje česte u filmskim prikazima mediteranskog života i autentično ilustruje specifičnost ostrvskog življenja koja zauzvrat i stvara specifične persone njegovih stanovnika.

Zvuk u filmu je suptilna mešavina naturalističke buke obalske svakodnevnice – udaranja cipela o kamene ulice, crkvenih zvona koja likove bude, kao i sveprisutnog mora – te nenametljive, ali prodorne muzike Livine Tanović, koja počinje i završava se tačno onda kada se čini da bi trebala. Reditelj, uz montažera Redžinalda Šimeka, svesno i pametno koriste tišinu i buku, poput one u ljubavnim scenama gde su šapati ljubavnika prigušeni zvukom cvrčaka, naglašavajući intimnost trenutaka između Maje i Saše, povratnika iz Amerike u izvedbi šarmantnog Uliksa Fehmiuja.

Svaki život je krug koji za sebe misli da je poseban, reči Saše Komarova kojima film počinje, ključ su narativne strukture Tanovićevog filma, koje svoje puno značenje dobijaju tek na njegovom samom kraju. Ovaj nežan i atmosferičan film, koji je očgledna kolaboracija niza raznolikih kreativnih vizija, je oda letu, ljubavi, ali pre svega roditeljima i načinu na koji nas oblikuju, čak i kada fizički nisu tu.