Kuće umetnika širom regije koje su danas zanimljivi muzeji i galerije

Postoje ti neki prostori u kojima se oseća posebna magija. To mi se najčešće dogodi kada odlučim da posetim neke od stanova (ili kuća) u kojima su nekada živeli slikari, arhitekte, književnici, umetnici, muzičari… Ima nešto i u toj znatiželji koja se probudi kada poželimo da vidimo kako je izgledao enterijer gde je vreme provodio neko od tih bitnih ljudi. Kako je Coco Chanel svojevremeno rekla, enterijer odražava suštinu svog vlasnika, a prostori tako postaju svojevrsne autobiografije, pružajući intiman uvid u unutašnji svet njegovih tvoraca (a ja obožavam biografije). Regija nam je ovog puta bila teren za šetnju poznatim umetničkim domovima koji su danas zanimljive galerije i muzeji.

Ljubljana

Plečnik House

Adresa: Karunova 4 in 6, Ljubljana

Toranj, magarac, ja i vrt – tako je veliki Jože Plečnik zamišljao svoj život, ne znajući još da će nakon svojih uspeha u Beču i Pragu, njegova rodna Ljubljana postati okruženje u kojem će provesti život posvećen kreativnom radu. Jedan od najpoznatijih slovenačkih arhitekata i ključna figura evropske arhitekture 20. veka, ostavio je neizbrisiv trag u svojoj domovini i šire. Plečnikova kuća, smeštena u Ljubljani, pruža uvid u privatni i profesionalni život ovog vizionara. U njoj se nalazi stalna izložba Plečnik, koja prikazuje njegovu jedinstvenu filozofiju dizajna kroz lične predmete, skice, makete i spokojan vrt koji je sam oblikovao. Mnogi veliki ljudi su voleli jednostavan život, a ova lokacija nas na to podseća.

Photo: © Matevž Paternoster/MGML

Zagreb

Atelijer Meštrović

Adresa: Mletačka 8, Zagreb

U svet jednog od najvažnijih hrvatskih vajara možete zaviriti na nekoliko lokacija u Hrvatskoj, a jedna od njih je romantičan gornjogradski Atelijer Meštrović. Nekadašnji stambeni i radni prostor velikog Meštrovića (koji je kupio i doradio početkom 20-ih, kada se kao uspešan i svetski priznati umetnik, nakon školovanja u Beču i boravka u Parizu, Rimu, Cannesu i Londonu, vratio u Zagreb), danas je umetnički muzej sa stalnom izložbom njegovih radova. Prostor je adaptiran još nakon kupovine, a veliki udeo u tome je imao i sam Meštrović s obzirom da je kao naručitelj imao svoje želje i sklonost prema arhitekturi. Odmerena monumentalnost ove galerije vodi vas u neki drugi svet i život slavnog vajara, a videti neke od njegovih radova u ovoj intimnoj atmosferi (ulazni atrijum i mali privatni vrt su božanstveni), je doživljaj. Prostor je trenutno u rekonstrukciji, ali uskoro se očekuje završetak radova.

Photo: Atelijer Meštrović / Muzeji Meštrović

Zbirka Vjenceslava Richtera i Nade Kareš Richter

Adresa: Vrhovec 38, Zagreb

Vila Richter bila je porodična kuća supružnika; vajara, slikara, grafičara, arhitekte, Vjenceslava i supruge glumice Nade Kereš, koju su još za života ostavili gradu na upravljanje. Danas je kuća u kojoj su živeli ceo život (a Richter ju je i projektovao pa je smeštena u rezidencijalnom delu Zagreba), zbirka od 188 umetničkih radova pri čemu su prizemlje i prostrani park prenamenjeni u javni, muzejski prostor gde su u enterijeru i eksterijeru predstavljeni Richterovi umetnički radovi. Ovde se povremeno održavaju manji događaji i specijalna okupljanja, a obilazak je moguć samo određenim danima. Richter je inače, sa arhitektom Kazimirom Ostrogovićem, autor Titove vile Zagorje (danas predsedničke rezidencije na Pantovčaku), a radovi mu se nalaze u londonskom The Tate Modern i njujorškoj MoMA-i.

Photo: Petar Dabac, Arhiva Muzeja suvremene umjetnosti Zagreb, Zbirka Richter

Memorijalni prostor Bele i Miroslava Krleže

Adresa: Krležin gvozd 23, Zagreb

Dom u kojem su Miroslav i Bela Krleža živeli gotovo trideset godina, danas pruža zanimljvi uvid kako i gde su provodili vreme kao veliki intelektualci. Nesumnjivo najznačajniji hrvatski pisac 20. veka, i njegova supruga pozorišna glumica, živeli su na prvom spratu vile sagrađene 1928./29. g., a tamo su se često i družili kroz salonska okupljanja pozivajući goste sa tadašnje eminentne društvene scene. Njihov dom danas obuhvata deo zaostavštine; stilski nameštaj, slike, skulpture, predmete, fotografije, oko 4 300 knjiga i časopisa… Stan može da se razgleda po dogovoru, ali je privremeno zatvoren zbog oštećenja uzrokovanih zemljotresom.

Photo: Muzej grada Zagreba – Memorijalni prostor Bele i Miroslava Krleže

Split

Galerija Emanuel Vidović

Adresa: Poljana Kraljice Jelene 1, 21000 Split

Emanuel Vidović zadužio je svoj Split kao slikar, kulturni radnik, nastavnik Obrtne škole i kao začetnik i propagator splitske umetničke i kulturne scene prve polovine 20. veka, sve do svoje smrti 1953. godine. Zbirka od 69 slika i rekonstrukcija poslednjeg ateljea Emanuela Vidovića, sa originalnim nameštajem i predmetima, najvažniji su delovi izložbenog prostora galerije Vidović. Definitivno lokacija u kojoj ćete osetiti umetničku istoriju i kulturu Splita.

Galerija Meštrović

Adresa: Šetalište Ivana Meštrovića 46, Split

Meštrovićeva vila na splitskim Mejama bila je dugo željeni i zamišljani poslovno-privatni prostor slavnog vajara u koji se nikada nažalost nije trajno preselio (iako je to jako želeo). Danas je Galerija Meštrović jedan od lepših izložbenih prostora u Hrvatskoj koji možete da posetite. Ivan Meštrović ju je gradio po svojoj zamisli kao porodični dom, atelje i galerijski prostor. Okružio ju je mediteranskim vrtom sa bronzanim skulpturama, odakle se pruža jedinstven pogled prema moru i srednjodalmatinskim ostrvima. Tu su od 1932. do 1941. Ivan Meštrović i njegova porodica provodili leta.

Photo: Zoran Alajbeg / Galerija Meštrović / Muzeji Meštrović

U Galeriji se nalaze umetnikova remek-dela izvedena u mermeru (Psiha, 1927.; Kontemplacija, 1924.), bronzi (Daleki akordi, 1918.; Kiklop, 1933.; Perzefona, 1946.; Gospa s djetetom, 1917.; Job, 1946.) i mnogi drugi, kojima su obuhvaćena sva razdoblja umetnikovog vrednog stvaralaštva. Nema dileme zašto biste trebali da je posetiti, ako ste u Splitu.

Photo: Zoran Alajbeg / Galerija Meštrović / Muzeji Meštrović

Dubrovnik

Kuća Bukovac

Adresa: Bukovčeva 5, Cavtat

Rodna kuća Vlaha Bukovca, jednog od najznačajnijih hrvatskih slikara i začetnika hrvatskog modernog slikarstva, muzej je koji ne smete da zaobiđete ako ste u Cavtatu. To je tipična građanska kuća s kraja 18. i početka 19. veka, kamena dvospratnica sa prostranim vrtom, smeštena u jednoj od uličica u blizini cavtatske rive. Tokom svog kozmopolitskog života, provedenog u Americi i evropskim gradovima, Bukovac bi se često vraćao kući, gde je ostavio veliki deo svojih radova. Već nakon Bukovčeve smrti (1922.) njegove ćerke su uredile atelje kao izložbeni prostor koji su otvarale za posetioce, a stalnu postavku današnjeg muzeja čine Bukovčeva dela koja prikazuju sve faze njegovog opusa. Muzej je otvoren brojnim istraživačima budući da čuva oko 200 slika, crteža, skica, slikarevu korespondenciju, hemeroteku, relevantnu bibliografiju, zbirku fotografija kao i rukopise autobiografije Moj život iz 1918. godine.

Photo: Arhiva Muzeji & Galerije Konavala, Muzej Kuća Bukovac

Konjic

Rodna kuća Zuke Džumhura

Adresa: JXX6+5F4, Zuke Džumhura, Konjic

Obnovljena rodna kuća Zuke Džumhura, smeštena na levoj obali Neretve, danas je zanimljiva galerija posvećena znamenitom Konjičaninu, piscu i putopiscu, čoveku otvorenog uma i široke duše, za kojeg je celi svet, bio tek jedna avlija. U njoj se nalazi autentičan nameštaj koji su izrađivali konjički drvorezbari poznati u tom kraju, a na kojem su utkani tradicionalni motivi. Izložene su brojne Zukine karikature, slike, priznanja, objavljeni i neobjavljeni rukopisi, kao i odeća koju je sam umetnik nosio, a obnovljena je i avlija sa smokvom koju je često spominjao u svojim spisima. Takođe, ovde ćete da osetite duh kulturne scene i upoznaćete privatan život velikog čoveka kojeg su svi voleli.

Travnik

Rodna kuća Ive Andrića

Adresa: Zenjak bb, Travnik

Nobelovac Ivo Andrić ostavio je veliki trag u književnosti koji nadilazi regionalne granice. Svi koji žele da mu se približe mogu da zavire u njegovu rodnu kuću u travničkoj mahali Zenjak, rekonstruisanoj 1974. godine, a koja je od tada muzej posvećen njegovom životu i radu. Na prvom spratu kuće sagrađene u stilu tradicionalne arhitekture nalazi se postavka koja vam priča priče o Andrićevom životu; njegova soba u kojoj je rođen, soba posvećena romanu Travnička hronika, fototeka i bibilioteka sa Andrićevim delima na bosanskom jeziku i mnogobrojnim prevodima na strane jezike. Svake godine priređuju se književni i kulturni programi kojima se javnost želi podsetiti na najvažnije datume i događaje iz Andrićevog života i književne karijere.

Sarajevo

Atelje – Zbirka Zec

Adresa: Maršala Tita 31/II, 71000 Sarajevo

Atelje – zbirka Zec posetiocima nudi bogatu zbirku slika, crteža i grafika jednog od najznačajnijih bosanskohercegovačkih slikara – Safeta Zeca. On je 70-ih godina prošlog veka postao glavni predstavnik pravca koji je kritika nazvala poetski realizam. Njegova dela izložena su u značajnim evropskim i svetskim galerijama i muzejima, a dobitnik je brojnih nagrada i priznanja, među kojima je i Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva. Sarajevski atelje slikara Safeta Zeca osnovan je 1987. godine, a od početka je bio zamišljen kao otvoreni radni i galerijski prostor, kao i mesto za likovne, književne i muzičke susrete. Tokom rata Atelje je bio značajno devastiran, a ponovo je otvoren 2003. godine i danas posetiocima pruža mogućnost da kroz stalnu postavku slika, crteža i grafika iz različitih perioda njegovog rada upoznaju svu raskoš umetničkog opusa Safeta Zeca,a možda i njega lično.

Photo: safetzec.com

Beograd

Salon Oto Bihalji-Merin

Adresa: Nemanjina 3, Beograd

Oto Bihalji-Merin bio je istaknuti književnik, publicista, izdavač, istoričar umetnosti i likovni kritičar, prvenstveno poznat promoter naivne umetnosti u svetu. Krajem prošle godine, nakon renoviranja, stan u kojem je sa suprugom Lizom proveo više od četrdeset godina života otvoren je za javnost. U Salonu danas možete da razgledate kolekciju koju čine dela domaćih i stranih autora naive koje je ovaj bračni par skupljao decenijama, a kao izložbeni prostor deo je Muzeja naivne i marginalne umetnosti. Muzej čuva bogatu zaostavštinu Bihalji-Merina, koja uključuje značajnu biblioteku, arhivsku građu, njegovu korespondenciju sa brojnim uglednim kolegama i umetnicima, autentične rukopise i fotografije.

Photo: Muzej naivne i marginalne umetnosti

Dom Jevrema Grujića

Adresa: Svetogorska 17, Beograd

Ulaskom u Dom Jevrema Grujića zakoračili ste u prošlost, srpsku tradiciju i avangardu, koju definitivno vredi doživeti uživo. Kuću je u duhu francuskog neobaroka i neorenesanse, podigao istaknuti srpski državnik i diplomata, predvodnik moderne Srbije, Jevrem Grujić, 1896. godine, za svoju porodicu. Tokom 19.i 20. veka u salonima ovog zdanja organizovani su raskošni gradski balovi na kojima se okupljala društvena elita, kao i diplomatski skupovi na kojima se odlučivalo o budućnosti mlade srpske države. Danas, ovaj privatni gradski muzej otkriva način života i jedinstvenu umetničku kolekciju jedne od najčuvenijih diplomatskih porodica u Srbiji. Restaurirana dela najvećih srpskih slikara, zbirka oružja iz Prvog i Drugog srpskog ustanka, kao i najstarija sačuvana venčanica u Srbiji iz 1852. godine, deo su izložbe. Ovde vam je bogata istorija Srbije na dlanu.