Od Wishbone stola do Flowerpot lampe: Vanvremenski komadi koji nadilaze trendi estetiku
IVA MARIĆ
Novembar 29, 2024
Skandinavski dizajn, poznat po svojoj jednostavnosti, funkcionalnosti i prirodnim materijalima, već decenijama oblikuje enterijere širom sveta. Nastao sredinom 20. veka, ovaj stil objedinjuje suptilnu eleganciju, udobnost i inovativnost. Neki od najprepoznatljivijih komada, kao što su Wishbone sto Hansa Wegnera ili Flowerpot lampe Vernera Pantona, obeležili su čitave epohe dizajna i postali prava investicija – predmeti koji se prenose generacijama.
Iako su mnogi kultni komadi dizajnirani pre više od pola veka, njihova popularnost nije splasnula – naprotiv, i dalje su omiljeni izbor dizajnera i ljubitelja enterijera, ali i inspiracija nadolazećim generacijama dizajnera. Karakteristična skandinavska kombinacija estetike i praktičnosti u prostor unosi osećaj prijatnosti i topline. U nastavku donosimo nekoliko modernih interpretacija kultnih komada skandinavskih dizajnera koje su inspirisane originalnim idejama donose novi i široj publici pristupačniji pogled na skandi estetiku i omogućuju da u domove unesu ovaj prepoznatljiv stil.
Ikonične stolice: od Wegnera do Jacobsena
Sa titulom najlepše stolice na svetu Wishbone Chair zablistala je na naslovnici USA Interior Magazinea. Bilo je to svega godinu dana nakon što je Danac Hans Wegner 1949. dizajnirao stolicu koja je postala simbol funkcionalnosti i elegantne jednostavnosti. Ovaj dizajn odlikuje se zakrivljenim naslonom u jednom komadu i jedinstvenim Y-oblikom na leđima, koji pruža udobnost i podršku, a ujedno i prepoznatljiv izgled. Izrada originalnog komada uključuje preko 100 koraka, a za čvrstoću i udobnost sedišta potrebno je oko 120 metara papirne vrpce.
Drugi vanvremenski primer kakav bismo rado videli u svojoj trpezariji je Ant Chair iz 1952. koji potpisuje Arne Jacobsen, ujedno i jedan od njegovih prvih uspeha. Originalno dizajnirana za kantinu farmaceutske kompanije, ova stolica skandinavskog modernizma izrađena je od savijene šperploče i metalnih nogu kako bi se dobila lagana, a istovremeno čvrsta konstrukcija. Kroz iduće dve decenije, Jacobsen je dizajnirao ceo niz stolova sa novim siluetama koje i danas inspirišu brojne moderne interpretacije.
Jedan od najpopularnijijih modela stolova svih vremena dizajnirao je Michael Thonet i to davne 1859., u vreme industrijske revolucije i izuma parne mašine koji su unapredili proizvodnju i industriju dizajna enterijera. Njegov čuveni Sto br. 14 jedan je od prvih industrijski proizvedenih komada nameštaja. Poznat kao sto svih stolova, ušao je u istoriju zbog upotrebe savijenog drveta, a zbog svoje čvrstoće, jednostavnosti i prilagodljivosti različitim stilovima ostaje popularan u kafićima, restoranima i trpezarijama širom sveta. Thonetova tehnika savijanja drveta postavila je temelje modernom industrijskom dizajnu koji nastavlja da inspiriše savremene komade.
Detalji koji pričaju priču
Flowerpot lampa koju je dizajnirao 1968. godine Verner Pantone, odražava duh 60-ih godina – razigranost, pop-art estetiku i revoluciju boje u dizajnu enterijera. Ime i oblik lampe inspirisani su Flower Power pokretom i duhom slobode 60-ih godina. Panton je bio poznat po eksperimentisanju sa oblicima, a nije zazirao ni od jarkih boja. Upravo zbog spoja jarkih boja i jednostavnog dizajna, ova lampa postala je jedan od simbola nadilaženja ustaljenih normi, a svoje reinterpretacije dobija i danas.
Osim lampe, još jedan bitan detalj u domu, svakako je coffee table. Danski dizajner Illum Wikkelsø je svoju veštinu stekao u izradi ormara i kabineta što je uveliko uticalo na ostatak njegove dizajnerske karijere. Poznavajući materijale i njihove osobine Wikkelsø stvara nameštaj jednostavnih, ali elegantnih linija inspirisanih prirodom. Njegovi stolovi prepoznatljivi po staklenim površinama i drvenim osnovama, naglašavaju funkcionalnost, a opet donose skulpturalni kvalitet svakom enterijeru.
Kutak za opuštanje
Već spomenuti Hans Wegner poznat je kao majstor stolova, a njegovi ikonični komadi poput CH25 lounge fotelje poznati su po savršenom balansu između udobnosti i estetske prefinjenosti. Zbog svog skulpturalnog oblika, ova fotelja često se koristi kao statement komad u minimalističkim enterijerima, dublje sedište i naglašen naslon čine ih idealnim za opuštanje. Dugotrajnost ovog komada ostvarena je jedinstvenim umećem izrade i kombinacijom prirodnih materijala – drveta i papirne užadi – zbog kojih se i ovaj komad ponekad prenosi generacijama.
Uz njega, tu je i Mogens Lassen, pionir modernog danskog dizajna, a njegova Wingback Chair (odnosno fotelja sa visokim naslonom) odražava sofisticiranost sa naglaskom na skulpturalni oblik. Hansenov dizajn karakterističan je po čistim linijama, jednostavnosti, i prirodnim i udobnim materijalima. Tako i ova fotelja sa svojim visokim i zakrivljenim naslonom, pruža osećaj privatnosti i udobnosti. Iako je dizajnirana 40-ih godina prošlog veka, ova fotelja popularna je i u modernističkim enterijerima današnjice gdee nas često asocira na savršeni kutak za čitanje.
Opuštanje ne prolazi bez udobne sofe, a Gerard Van Den Berg je holandski dizajner čije su sofe poznate po tome, ali i skulpturalnim formama. Osim što veruje u udobnost, Van Den Berg svesno ostaje veran jednostavnosti pa su tako njegove sofe lišene nepotrebnih dodataka koji ne doprinose osnovnoj funkciji predmeta. Njegov rad, i njegove verzije, često se kombinuju sa modernim minimalističkim enterijerima, ali se takođe ističu u eklektičnim prostorima zbog svoje organske forme i kvalitetnih materijala poput kože i platna.
Klasična elegancija u modernom domu
Mnoga lica trpezarijskih stolova daju funkcionalan šarm prostoriji. Tako je recimo sto koji potpisuje Eero Saarinen (posebno poznat kao Tulip Table) iz 1956. godine, predstavljao revoluciju u dizajnu stolova uklanjanjem tradicionalnih nogu i zamenom za elegantno crno postolje. Ubrzo nakon dolaska na tržište ovaj sto našao se u brojnim domovima, ali i komercijalnim enterijerima. Njegov dizajn, ali i praktična privlačnost, omogućuju mu da se uklopi u različite stilove, od modernističkih enterijera do retro prostora. Ovaj finsko-američki dizajner zaslužan je i za dizajn jednog od terminala aerodroma JFK u New Yorku pa se tako nekoliko verzija ovog stola mogu pronaći u restoranima, hotelskim sobama, i drugim prostorima na samom terminalu.
Trpezarijski sto Jürga Ballyja, koji se odlikuje svojim funkcionalnim i elegantnim dizajnom, kombinuje minimalizam i svestranost. Poput Saarinena, Bally svojim inovativnim pristupom dizajnu rešava problem često nezgrapnih i nepraktičnih nogu okruglih stolova, a mehanizam koji omogućava podešavanje visine stola doprinosi svestranosti ovog komada. Ovaj sto je 1955. godine osvojio nagradu Die gute Form, a Bally je nastavio da dizajnira komade vođene istim principima višenamenske upotrebe.
Ranije spominjani Illum Wikkelsø uz stočić za dnevni boravak osmislio je i trpezarijsku verziju istog. Naglasak je na jednostavnim, ali eleganntim linijama pri čemu staklena površina ovog trpezarijskog stola donosi skulpturalnu atmosferu enterijeru.
Svi proizvodi su dostupni na JYSK.rs
