Pogledali smo kontroverzni hrvatski film, kandidata za Oscar nominaciju

Iako je vest o izboru filma Lijepa večer, lijep dan kao hrvatskog kandidata za Oscara mnogima ostavila upitnike nad glavom—većinom jer još nije krenuo u širu distribuciju pa je samim tim i javnosti ostao donekle nepoznat – deo nas prati film Lijepa večer, lijep dan koji je već neko vreme „hot topic“ lokalne filmske scene.

Lijepa večer, lijep dan

U kratkim crtama, film prati četvoricu prijatelja koji nakon zajedničke borbe u partizanskoj vojsci postaju cenjeni filmaši u novoosnovanoj Jugoslaviji, sve dok im tajne službe zbog „nepodobne“ scene u jednom od filmova na čelo studija ne postave svog agenta, sa ciljem da ih nadzire i pronađe dokaze o njihovoj homoseksualnosti. Uprkos tome što deo ikonografije i narativne gramatike vuče iz tradicije hrvatskog (posle)ratnog filma sa jedne strane i klasičnog „commie-surveillance“ trilera sa druge, Lijepa večer, lijep dan ipak komplikuje crno-bele podele (odražene i u prikladnoj kolor-shemi) karakteristične za te žanrove. Tako, na primer, transformacija lika Emira Hadžihafizbegovića – iz jednodimenzionalnog predstavnika represivnog sistema u kompleksnog čoveka koji taj isti sistem pokušava da pomiri sa novostečenim prijateljstvom prema „sumnjivcima“ – čini jedan od najefektnijih delova filma.

Photo: Lijepa večer, lijep dan, 4Film

S druge strane, ono što ostaje u sećanju publike (ili barem ove gledateljke) mesec dana nakon gledanja su upravo one scene u kojima četvorica glavnih likova – u sjajnim izvedbama Dade Ćosića, Slavena Došla, Đorđa Galića i Elmira Krivalića – obitavaju u slobodi privatne sfere, izvan ograničenja javnog života i nadzora koji on podrazumeva. Tu su, naravno, za našu regiju nekarakteristično eksplicitne sekvence seksa između muškaraca, čija prava transgresivnost leži u intimnosti i romantici koje Juka, uz samu telesnost, u njih uvezuje. Ističu se i mučne, ali zanosne scene nasilja – koje su mnogima nažalost lakše svarljive od onih ljubavnih – i epizoda na moru u kojoj likovi (u retkom trenutku bezbrižnosti) plešu uz Unchained Melody, kao i potresno finale koje objedinjuje tragove svih tih trenutaka.

Photo: Lijepa večer, lijep dan, 4Film

Iako su mu neki zamerili navodne istorijske netačnosti i prividno izjednačavanje fašističkog i socijalističkog režima, iz samog filma je jasno da on ne govori o jednom političkom sistemu, jednoj represiji ili jednom vremenu i prostoru. U sredini koja ljubav dva muškarca u Domovinskom ratu i dalje smatra previše kontroverznom za veliko platno, verujem da Lijepu večer, lijep dan – kao jedan od prvih hrvatskih filmova koji se uopšte usudio da se time bavi – treba shvatiti kao priču o slobodi i nadi da je od ličnih interesa (i ideologija iza kojih se kriju) na kraju ipak snažnija ljudskost.

Photo: Lijepa večer, lijep dan, 4Film

U nastavku pogledajte trailer za film Lijepa večer, lijepi dan: